Chợ Vàng thôn Hoàng Xá
Trách nhiệm của Lý dịch và Tuần tráng
Điều thứ 24
Cứ chậptối thì lý trưởng hoặc phó lý, Trương tuần hay đầu
mục động hiệu lệnh trống mõ để gọi tuần ra điếm canh giờ. Tên tuần nào khiếm
khoáng thì phải phạt 0,10 đồng
Điều thứ 25
Tuần tráng phải chịu trách nhiệm các việc trộm cắp xẩy ra ở
trong làng và ngoài đồng. Như trong làng có người nào mất trộm mà tuần tráng
không xét ra được can phạm thì phải chiểu giá các đồ vật đã mất mà đền cho chủ
sự một nửa. Khi phát xuất ra việc cướp trộm mà tuần tráng đã hết sức chống cự
cùng quân gian thì được tha thứ.
Điều thứ 26
Nhưng Lý dịch (Lý trưởng, Phó lý hay Trương tuần) cũng phải
chịu trừng phạt và đền tiền như tuần tráng về các việc trộm cướp xảy ra trong
địa hạt mình. Lý dịch trễ nải việc canh phòng thì quan trên sẽ nghiêm phạt.
Điều thứ 27
Khi phát xuất ra trộm cướp mà người nào hoặc chức dịch hoặc
tuần tráng, hoặc dân đinh bắt được một tên trộm thì làng thưởng 1đồng đến 5
dồng. Bắt được một tên cướp thì làng thưởng
từ 5 đồng đến 20 đồng.
Điều thứ 28
Tuần tráng lại còn phải trông nom đồng nữa, hễ thấy ai làm
hủy liệt đường khuyến nông thì trình hương hội nghĩ phạt 0,20 đồng.
Điều thứ 29
Cấm không được ai tháo nước, đơm cá để cho ruộng nương khô
cạn đi. Nếu ai không tuân thì phải phạt 0,20 đồng. Tuần tráng mà cung túng cho
người ta tháo nước để ruộng nương khô cạn thì cũng phải phạt như vậy.
Điều thứ 30
Ruộng nương đã gieo mạ hay đã cấy lúa rồi thì cấm không ai
được chăn vịt, nếu không tuân thì phải phạt 0,50 đồng, nếu vịt phá hại lúa mạ
thì lại phải đền sự chủ nữa.
Điều thứ 31
Khi lúa đã tốt thì cấm không ai được chăn trâu bò ở bờ
ruộng hay là dắt trâu bò qua ruộng phá hại mùa màng. Ai không tuân thì phải
phạt 0,20 đồng mà còn phải đền cho người có lúa nữa.
Việc canh phòng đường đi, cầu cống, công sở
Điều thứ 32
Tuần tráng phải trông coi đê đường, cầu cống, sông ngòi.
Chỗ nào khuyết liệt thì trình Hương Hội sửa chữa. Chúng phải ngăn giữ đừng để
cho ai hoặc súc vật làm hại đê, đường, đừng cho ai đào cuốc thân đê, đừng để
cho ai đào đắp sông ngòi lại để đánh cá, làm cho nước không thông. Ai không
tuân thì phải phạt 0,20 đồng.
Điều thứ 33
Ai cần tát nước qua đường thì phải xin phép Hương Hội trước
rồi mới được ẻ đường, tát xong lại phải đắp lại như cũ, không thì phải phạt
0,20 đồng.
Điều thứ 34
Tuần
tráng phải ngăn giữ đừng để cho người hay vật phá hại cây cối trồng hai bên
đường, canh giữ đồ đạc để ở đình chùa, nhà Hội đồng, nhà trường hay các công sở
khác, ngăn cấm đừng để ném đá lên tầu và các xe máy khác hay là xếp đá lên
đường sắt hay canh giữ đừng để xảy ra
trộm cắp dây nói.
Ai
can phạm thì tuần tráng tường ngay Hương Hội để trình quan trên cứu xét. Quan
trên xét phạt đi rồi về làng những tên can phạm ấy lại còn phải truất hết ngôi
thứ đình chung từ 1 đến 3 năm.
Canh phòng về việc chính trị và trị an
Điều thứ 35
Tuần
tráng và nhất là Hương lý phải trông coi rất cẩn thận những người bị quản thúc,
những đứa bất hảo thành tích, những đứa can án
và nhất là những người cố ý phản nghịch.
Nếu
người nào bị quản thúc chưa hết hạn đã
bỏ trốn thì Hương lý phải trình quan trên xét.
Nếu
trong làng có những đứa bất hảo thành tích hay những đứa can án thì hương lý
phải xem xét cách hành động của nó hễ thấy chúng làm điều gì khác ý thì phải
trình quan trên biết.
Điều thứ 36
Hương
lý và Tuần tráng phải kiểm soát căn cước của những người lạ mặt đến làng, người
nào không có kẻ tùy thân hay là căn cước…thì phải giải trình quan trên xét.
Kiểm
soát xong các điều của người lạ mặt phải biên vào một quyển sổ gọi là sổ kiểm
soát những người lạ mặt đến làng.
Cấp cứu
Điều thứ 37
Khi khẩn cấp như là thủy, hỏa, đạo, tặc thì trừ những người
dưới 16 tuổi và ngoài 60 tuổi, còn tuần tráng và nhân đinh nghe đọng hiệu đều
phải ra ứng cúu, nếu không thì phải phạt từ 0,50 đến 2,00 đồng và phải truất
thứ nơi đình trung từ 1 đến 3 năm. Trước hết phải cứu những người bị nạn, trông
nom của cải cho họ, hết sức ngăn ngừa sự tai nạn (thủy, hỏa, đạo tặc) khỏi lan
ra.
Điều thứ 38
Khi
xảy ra các tai nạ này khác (như là nạ ô tô, nạ tầu thủy đắm thuyền chết đuối…)
thì tuần tráng hoặc dân làng ai trông thấy phải lập tức ra cấp cứu người bị nạ
rồi liền cho tường Hương lý để họ trình quan liêu xem có cần liệu định các
cách.
Tuần
tráng hay dân đinh ai trông thấy tại nạ gì xẩy ra mà không đến cấp cứu hay
không báo Hương lý biết thì phải phạt từ 0,50 đến 2,00 đồng và phải truất ngôi
thứ đình trung từ 1 đến 3 năm vì đã trái nhân đạo.
Điều thứ 39
Ai vì cấp cứu nhà cháy hoặc đánh cướp … mà bị thương thì
làng cấp tiền thuốc cho , bị thương thành tật thì làng cấp cho từ 20,00 đến
50,00 đồng và cho lên một vị thứ, nếu không may đến nỗi chết thì làng cấp cho
vợ con tiền tử tuất từ 50,00 đến 100,00 đồng và các kỳ lý đều phải đi đưa đám.
Lương Tuần tráng
Điều thứ 40
Tuần
tráng thì cấp lương mỗi tháng 2,00 đồng (lương tiền hay lúa sương) mỗi mấu
là…bất phân nội canh hay phụ canh. Nếu cấp lương tiền thì mỗi năm hai kỳ tháng
5 và tháng 10 các điền chủ phải nộp cho thủ quỹ hay trương tuần để phát lương
cho tuần tráng.
Làng
có thể cho Tuần tráng vị thứ để thay vào lương cũng được.
Ngăn cấm gian lận và các việc phi pháp khác
Điều thứ 41
Những
sự gì mà nhà nước có lệnh cấm như là rượu lậu, thuốc phiện lậu, cò bạc vân vân
thì Hương lý và Tuần tráng phải ngăn trừ.
Điều thứ 42
Nếu thấy ai làm điều gì phi pháp thì hương lý tịch biên
tang vật, lập biên bản giải trình quan trên trừng phạt. Những người can phạm về
làng còn phải truất ngôi thứ đình trung từ 1 đến 3 năm vì đã làm tổn thất danh
dự của làng.
Điều thứ 43
Hương
lý và Tuần tráng phải bắt giải những
người ngoaì chực đem rượu lậu hay thuốc phiện lậu vào trong làng.
Điều thứ 44
Kỳ lý hay Tuần tráng
mà dung túng cho người ta làm điều phi pháp hay là biết mà không tố cáo
thì phải phạt từ 1,00 đến 3,00 đồng và truất ngôi thứ từ 1 đến 3 năm.
Điều thứ 45
Hương lý còn phải xem xét trong làng hoàng đinh nào đáo tuế
thì kê khai vào sổ đóng sưu. Kỳ lý nào ẩn lậu đinh thì quan trên trừng phạt đã
đành, về làng còn phải truất ngôi thứ từ 1 đến 3 năm.
05/10/2015
Đỗ Đình Tuân
(còn nữa)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét