236. Ba tiêu 1
Từ
bén hơi xuân tốt lại thêm
Đầy
buồng lạ 2 mầu thâu đêm 3
Tình
thư một bức phong còn kín 4
Gió
nơi đâu gượng 5 mở xem.
1. Ba
tiêu: cây chuối
2. Đầy buồng
lạ: buồng chuối đặc biệt hơn các loài hoa quả khác.
3. Mầu
thâu đêm: Mùi thơm suốt đêm
4. Phong
còn kín: tầu lá chuối khi mới từ nõn chuối bung ra có dạng cuốn tròn như một bức
thư còn phong kín. Thơ Trương Duyệt đời Đường bài Hí thảo thụ thi (thơ đùa cây cỏ) có câu: “Hí vấn ba tiêu diệp; Hà sầu
tâm bất khai” (Đùa hỏi tầu lá chuối, buồn gì lòng chẳng mở?)
5. Gượng: Gượng
nhẹ, trân trọng
237. Mộc cận 1
Ánh
nước hoa in một đóa hồng
Vện
2 nhơ chẳng bén Bụt là lòng 3
Chiều
4 mai nở chiều hôm rụng
Sự
lạ cho hay tuyệt sắc không. 5
1. Mộc cận:
hoa râm bụt
2. Vện: âm
Hán là viện, âm nôm là vện (vết bẩn, vết nhơ)
3. Bụt là
lòng: từ chữ “Phật tức tâm”
4. Chiều:
ban, buổi
5. Tuyệt sắc
không: rất hợp với quan niệm sắc không của nhà Phật “sớm nở, tối tàn” có đấy,
không đấy.
238. Giá 1
Viện
2 xuân đầm ấm nắng sơ dồi 3
Áo
tới hong hong 4 thuở mặc thôi
Ăn
nước 5 kìa ai được thú
Lần
từng đốt mới hay mùi.6
1. Giá:
cây mía
2. Viện:
chỉ tòa nhà, sân, vườn, khuôn viên
3. Nắng sơ
dồi: nắng mới bắt đầu dãi lên
4. Áo tới
hong hong: bẹ cây mía (áo) tới lúc tai tái khô (hong hong) thì mặc kệ nó thôi
không phải chăm bón nữa, bắt đầu thu hoạch (ăn) được.
5. Ăn nước:
Cây mía chỉ ăn nước, phải nhả bã
6. Mới hay
mùi: biệt vị ngon ngọt của mía.
239. Lão dung 1
Tìm
được lâm tuyền 2 chốn dưỡng thân
Một
phen xuân tới một phen xuân
Tuy
đà chưa có tài lương đống
Bóng
cả 3 như còn rợp đến dân.
1. Lão
dung: cây đa
2. Lâm tuyền:
rừng suối, nơi hoang vắng
3. Bóng cả:
da thuộc loại “cây cao bóng cả” gỗ không dùng làm nhà được nhưng cây lớn bóng
mát rộng nên dân thường dùng làm cây che mát.
240. Cúc 1
Nào
hoa chẳng bén khí đầm hâm 2
Có
mấy bầu sương 3 nhụy mới đơm
Trùng
cửu 4 chớ hiềm thu đã muộn
Cho
hay thu muộn tiết càng thơm.5
1. Cúc:
hoa cúc
2. Đầm
hâm: khí trời ấm áp
3. Bầu
sương: Những giọt sương kết tụ lại thành bầu nước
4. Trùng cửu:
9/9 âm lịch
5. Tiết
càng thơm: ngày 9/9 xưa là ngày tết thường uống rượu cúc làm vui.
241. Mộc hoa 1
Trời
sinh vật vẫn bằng 2 người
Nẻo
được thơm tho 3 thiếu tốt tươi
Ắt
có hay đòi thửa phận 4
Chẳng
yêu thì chớ nỡ chi cười.5
1. Mộc hoa:
hoa mộc
2. Vẫn bằng:
vẫn như
3, Nẻo được
thơm tho: chỗ được thơm tho (thì lại không được tốt tươi)
4. Đòi thửa
phận: yên theo phận của mình
5. Nỡ chi
cười: ai nỡ chê cười.
242. Mạt lị hoa 1
Mui
son bến phấn 2 day day 3
Đêm
nguyệt đưa xuân 4 một nguyệt hay
Mấy
kẻ hồng nhan thì bạc phận
Hồng
nhan kia chớ cậy mình hay.
1. Mạt lị
hoa: hoa nhài
2. Mui son
bến phấn: con thuyền chở người kỹ nữ, tức người con gái giang hồ
3. Day
day: đong đưa
4. Đêm nguyệt
đưa xuân: Đêm trăng hoa nhài đưa hương thơm mùa xuân thì chỉ có một mình trăng
là biết thôi.
243. Liên hoa 1
Lầm
1 nhơ chẳng bén tốt hòa thanh
Quân
tử kham khuôn 2 được thửa danh
Gió
đưa hương đêm nguyệt tĩnh
Riêng
3 làm của có ai tranh.
1. Liên
hoa: hoa sen
2. Lầm: tiếng
cổ chỉ bùn
3. Riêng: 贞 âm Hán đọc là trinh, HTC (?) phiên là riêng và hiểu là ai cũng
có thể chiếm làm của riêng (không cần phải tranh giành). Cũng có thuyết phiên
là Trinh và hiểu là sự trinh trắng của hoa sen không ai hơn được.
244. Hòe 1
Mống
2 lành nảy nảy bãi hòe trồng
Một
phút xuân qua 3 một phút trông
Có
thuở ngày hè giương tán lục 4
Đùn
đùn 5 bóng rợp cửa tam công.
1.
Hòe: cây hòe
2.
Mống: mầm cây
3.Một
phút xuân qua: chỉ thời gian trôi đi nói chung. Ý cả câu luôn luôn trông ngóng,
mong mỏi, hy vọng…
4. Giương
tán lục: mở rộng tán lá xanh um.
5. Đùn
đùn: xum xuê, rậm rạp. cả câu lấy điển trong sách Văn kiến lục đời Tống: Vương Hựu có công lớn trong triều đình mà
không được làm Tể tướng, bèn bảo với mọi người rằng, ta chẳng làm thì con ta
làm. Rồi ông tự tay trồng ở sân nhà 3 cây hòe và nói: “Con cháu ta ắt làm chức
tam công. Sau con thứ ba là Vương Đán quả làm chức Tể tướng. Chí khí của Vương
Hựu khiến mọi người cảm phục. Tô Đông Pha có làm bài Tam hòe đường ký để ghi lại việc này.
01/10/2015
Đỗ Đình Tuân
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét