Đọc Quốc âm thi tập (30)

175. Bảo kính cảnh giới 48

Lộc trời cho đã có ngần

Tua hay thửa phận ¹ chớ còn nằn ²

Giầu nhiều của con chẳng có

Sống hơn người mệnh khó khăn

Hễ kẻ danh thơm hay được phúc

Mấy người má đỏ ³ phải nhiều lăn ⁴

Ngắn dài được mất dầu thiên mệnh

Chạy quấy ⁵ làm chi nhọc nhằn.

1. Tua hay thửa phận: nên biết phận mình

2. Nằn: nằn nì, than thở, phàn nàn

3. Má đỏ: dịch chữ “hồng nhan”

4. Nhiều lăn: dịch chữ “đa truân”

5. Chạy quấy: chạy lung tung

176. Bảo kính cảnh giới 49

Việc ngoài hương đảng ¹ chớ đôi co

Thấy kẻ anh hùng ² hãy nhịn cho

Dợ nó cố day ³ nào có đứt

Cây kia toan đẵn lại toan đo

Chớ đua huyết khí nên hận

Làm mất lòng người những lo

Hễ kẻ làm khôn thì phải khó

Chẳng bằng vô sự ngáy pho pho.

1. Hương đảng: làng xóm

2. Anh hùng: dùng với nghĩa xấu chỉ người hung hăng hay tranh hơn, tự cho mình là tài giỏi.

3. Day: theo nghĩa văn cảnh, phiên là duôi (chùng xuôi theo) thì hợp hơn. Chứ dây dợ mà đem day (di, dằng) thì phải đứt chứ sao lại không đứt được (nào có đứt).

177. Bảo kính cảnh giới 50

Điền địa nhà ta thấy đầy

Tạo tình ¹ những ước được lâu ngày

Xuân qua còn bảo con đòi cuốc

Hạ đến đà cho kẻ khác cày

Cốc lại ² thửa làm càng tổn thiệt

Ích chi còn muốn nhọc chân tay

Ruộng nương là chủ người là khách

Đạo đức lành ấy của chầy. ³

1. Tạo tình: lập tâm, nảy ra ý nghĩ

2. Cốc lại: tỉnh lại, nghĩ lại

3. của chầy: của lâu dài

178. Bảo kính cảnh giới 51

Bậu bạn cùng nhau nghĩa chớ vong ¹

Người kia phú quý nỡ quên lòng

Chặt vàng ² chăng nhớ câu Hy Dịch ³

Kinh bạc màng ngâm thơ Cốc Phong ⁴

Quân tử nước giao âu những lạt ⁵

Hiền nhân rượu thết ⁶ nọ là nồng

Một phen bạn đến còn đằm thắm

Hai bữa mừng nhau một mặt không.

1. Vong: quên

2. Chặt vàng: dịch chữ “đoạn kim” trong Kinh Dịch “nhị nhân đồng tâm kỳ lợi đoạn kim” (hai người cùng một lòng thì sự đồng tâm sắc bén có thể chặt được vàng).

3. Hy Dịch: Kinh Dịch

4. Cốc phong: một bài thơ trong Kinh Thi chê người đàn ông phụ bạc

5. Quân tử nước giao âu những lạt: dịch thoát ý câu: “Quân tử chi giao đạm như thủy” (người quân tử giao thiệp với nhau thường nhạt như nước) ý nói nhạt thì giữ được lâu bền.

6. Hiền nhân rượu thết: Mục Sinh là hiền sĩ nước Sở, tính không thích uống rượu. Nguyên Vương nước Sở rất kính trong Mục Sinh, thường chế rượu lễ là một thứ rượu ngọt để thết Mục Sinh (Theo TVG, PTĐ)

179. Bảo kính cảnh giới 52

Chép hết bao nhiêu sự thế ưa ¹

Ai ai đà biết được hay chưa

Kim ngân ấy của người cùng muốn

Tửu sắc là nơi nghiệp há chừa ²

Thế sự trai yêu vợ mọn

Nhân tình gái nhớ chồng xưa

Chẳng say chẳng đắm là quân tử

Người hiểm lòng thay hãy xá ngờ.³

1. Ưa: ưa thích, ham thích

2. Há chừa: Có lẽ nào chừa được

3. Xá ngờ: phải dè chừng

180. Bảo kính cảnh giới 53

Chẳng hổ thân già tuổi tác hư ¹

Khó khăn dại dột mỗ lừ khừ ²

Toan cùng người mới thì chưa đủ ³

Xử một ta nay ắt có dư ⁴

Bạn tác ⁵ dể duôi ⁶ đà phải chịu

Anh em trách móc ấy khôn từ

Bằng rồng lọ ai phen ⁷ kịp

Mất thế ⁸ cho nên mặt dại ngơ.

1. Hư: hư nhược suy yếu

2. Lừ khư: dáng vẻ chậm chạp mết mỏi

3. Câu 3: muốn chia cho người thì chưa đủ

4. Câu 4: dùng một mình thì có thừa

5. Bạn tác: bạn cùng trang lứa (cùng tuổi tác)

6. Dể duôi: khinh rẻ

7. Phen: sánh

8. Mất thế: thất thế

23/09/2015

Đỗ Đình Tuân