Đọc chùm thơ của Nguyễn Tô Quang

Gần đây tôi có "sưu tầm" được mấy bài thơ của Nguyễn Tô Quang, một cựu học sinh của trường Cấp 3 Chí Linh khoá 1970-1973. Nhưng Nguyễn Tô Quang không được học hết khoá mà giữa chừng, cũng như nhiều học sinh thời "Chống Mỹ", anh phải vào bộ đội đi tham gia chiến đấu. Nay thì Nguyễn Tô Quang đã trở về đời thường, sống dân dã trong một góc núi ở Chí Linh. Tôi chưa rõ là Nguyễn Tô Quang có viết được nhiều hay không, nhưng qua mấy bài thơ mà Nguyễn Tô Quang làm rải rác trong đời tôi thấy thơ anh chứa đựng nhiều ký ức tươi tắn, nhiều trải nghiệm cuộc đời sâu sắc và những hình ảnh thơ đột ngột, lạ lẫm rất ấn tượng. Tôi xin giới thiệu lên Cánh Phượng để các hội viên và bạn đọc cùng thưởng thức.


Lời hứa
Kính tặng cô Cẩm Tú

Một con chim bay về trong cánh gió
Đậu lên tường nham nhở đang xây
Cúc cù cu…
Cúc cù cu…

A ! Tiếng chim nghe quen thuộc
quê nhà
Tiếng chim rộ một niềm vui bát ngát
Rộ một mùa vui lúa vàng trĩu hạt

Cả lớp học sinh ngước mắt nhìn lên
Họ muốn nói bao điều cùng cô giáo
Thưa cô: em sẽ không bao giờ hỗn láo
Ở trong giờ và ở trong đời mai sau

Lời hứa vang lên tự đáy lòng
Từ cháy trụi từ rễ cây trơ gốc
Và cuộc sống sẽ đâm chồi nẩy lộc
Bỏ hoang tàn theo cô đến tương lai

Gột sạch đáy lòng em sẽ khoan thai
Dù gian khổ lời hứa không hề bỏ
Nghe chim vẫn dặt dìu trong tiếng gió
Một mùa vàng ta quyết gặt ơi chim.

Tháng 8/1971
Nguyễn Tô Quang



Cuối năm 1971, đang trong giờ học thì Nguyễn Tô Quang và một số bạn cùng khoá có lệnh gọi đi khám nghĩa vụ. Tất cả đều trúng tuyển và có lệnh đi ngay. Không ai kịp về nhà, mọi người chỉ kịp về lớp chia tay ít phút.
Cuộc chia tay cũng rất giản dị, cậu bạn thân hát tặng mấy bài, cô lớp trưởng nói mấy câu chúc lên đường hoàn thành nhiệm vụ. Còn Nguyễn Tô Quang thì trong lòng bỗng ngân rung lên những câu thơ và anh cũng buột miệng đọc cho cả lớp nghe. Khi tác giả chép lại đưa tôi thì bài thơ vẫn chưa có đầu đề. Tôi xin mạn phép tác giả đặt cho nó một cái tên: “Bài thơ của người ra đi”. Nguyên Văn bài thơ như sau

Bài thơ của người ra đi

Trường Chí Linh xếp đầy gạch ngói
In mờ trong trăng suông
Ấm biết mấy khi trăng bay vào khói
Để cầm tay người thương

Phút bên em anh thấy sao trôi trong mắt
Trường Chí Linh trăng lên soi tỏ
từng khuôn mặt
Ai đi qua tôi cũng ngỡ rằng em

Ôi, trường ta hôm nay nghiêng trong tiếng hát
Hãy cất cao lên, cao nữa em yêu
Khi vui sướng làm ta trào nước mắt
Nhớ khói cơm lên thơm cả giọt mưa chiều

Trường ta đây mai sau đầy mái ngói
Nắng bâng khuâng giỏ tí tách xuống cành
Tiếng em hát ngọt ngào tiếng gọi
Sao không học mà về ơi anh?

Anh chẳng được học đâu, em ơi khỏi nói
Anh chẳng ở trường đâu, em ơi khỏi gọi
Hãy nắm tay nhau trong suốt cuộc đời xanh
Và hẹn gặp nhau khi xong chiến tranh.

Tạm biệt nhé ! Mái trường mang nặng
nghĩa trong ta
Chín đê (9D) phủ hồn ta bao bận
Và bao lần cô đứng say sưa
Để đưa ta đến những điều cô giảng

Chào nhé!
9D thân yêu
Tôi xa lớp như con tầu xa bến
Đời đến đón tôi là những sóng bạc đầu

Kỷ niệm ân tình nhắc lại ấm lòng nhau
Trường vẫn thế rì rầm náo nức
Người trên sóng đêm thường tỉnh giấc
Mơ gặp lại trường và 9D thân yêu.

Tháng 12/1971
Nguyễn Tô Quang


39 năm sau Bài thơ của người ra đi Nguyễn Tô Quang mới viết bài Nắng làng Mo. Làng Mo chính là làng Yên Mô, xã Lê Lợi, huyện Chí Linh, nơi sinh ra Nguyễn Tô Quang và cũng là nơi anh trở lại đời thường sống cuộc đời dân dã. Nắmg làng Mo kể câu chuyện gặp lại của một đôi bạn, thân nhau từ tuổi còn xanh và gặp lại nhau vào tuổi xế chiều. Cuộc gặp gỡ ấy câm lặng mà giầu cảm thông. So với Lời hứa và Bài thơ của người ra đi thì Nắmg làng Mo có vẻ như thiếu vắng những câu thơ trời cho lạ lẫm đến kinh ngạc, nhưng bù lại, Nắmg làng Mo lại có những câu thơ giầu trải nghiệm sâu sắc và ý vị. Trong Nắng làng Mo cảnh và tình cứ nương tựa vào nhau hài hoà, không tì vết làm cho cảnh thêm lung linh mà tình càng sâu nặng. Bởi thế câu thơ nào trong Nắng làng Mo cũng thấm thía và như rưng rưng lệ, những giọt lệ của lòng cảm thông và chia sẻ.

Nắng làng Mo

Em trở về thăm tôi chiều thu
Nắng làng Mo rang rừng lá đỏ
Hoa lựu lập loè cuối vườn lỗ chỗ
Ngọn gió gầy heo hắt phía sườn non

Em thương tôi tóc muối mầu sương
Đêm ít ngủ ra vào lẩn thẩn
Di sản chiến tranh in vàng da nếp trán
Chiều nhạt nhoà vàng chất Đi-ô-xin

Em thì thầm môi mọng đỏ niềm tin
Nhà dù thấp có núi cao làm rộng
Vò rượu bé đủ hâm lòng cháy bỏng
Cứ vui buồn câu thơ tìm nhau

Dăm ba chữ lỏng chẳng văn chương
gì đâu
Mà ấm áp là trái tim bè bạn
Đôi câu nhâm nhi với vài khoảng lặng
Nửa cái nhìn cũng đủ hiểu lòng nhau

Em đọc thơ để đưa tôi về đâu
Cuộc trần tục có đếm đong nặng nhẹ
Cứ bớt tỉnh đi cho đời được khoẻ
Thấm đẫm tình người sẽ thấy
nắng chiều thu.

Tháng 9/2009
Nguyễn Tô Quang

Trong chùm thơ Nguyễn Tô Quang gửi tôi còn có thêm một bài thơ ngắn nữa, viết rất nắn nót tặng riêng tôi. Bài thơ nhắc lại cuộc hội ngộ của một nhóm học sinh và thày giáo cũ của trường cấp 3 Chí Linh hồi cuối tháng 7 năm 2010 tại Nha Trang. Cũng nhờ có cuộc hội ngộ hiếm có này mà tôi mới có dịp được nghe thơ của Nguyễn Tô Quang và nảy ra ý định sưu tầm và giới thiệu thơ Nguyễn Tô Quang cho các thày và các bạn cùng thưởng thức. Nguyễn Tô Quang chỉ là bút danh còn tên thật của tác giả là Nguyễn văn Dịp, học sinh lớp D khóa 1970-1973, do cô Nguyễn Thị Cẩm Tú làm chủ nhiệm


Sóng sánh đầy vơi
Kính tặng thày Đỗ Đình Tuân


Em được uống rượu với thày
Đối diện với biển xanh và bầu trời nắng gió
Gương mặt thày rạng ngờicòn thân hình gầy nhỏ
Ngả nghiêng tiếng cười trongsóng sánh đầy vơi

Đời tri ân mà nước mắt cứ trực rơi
Bởi giông gió cuộc đời đã dấu vào yên tĩnh
Cuộc trần tục trả vay thày không toan tính
Xin cạn ly rượu này không cần tỉnh, thầy ơi !

Tháng 9/2010
Nguyễn Tô Quang