Đọc Quốc âm thi tập (3)

Bảng chép chữ nôm các bài thơ:

13. Ngôn chí 12

Thân nhàn dầu tới dầu lui

Thua được bằng cờ ai kẻ đôi

Bạn cũ thiếu: ôm đèn lẫn sách

Tính quen chăng: kiếm trúc cùng mai

Cày chống tuyết ngâm đòi cảnh

Cuốc chơi xuân khắp mọi đồi

Con cháu mựa hiềm song viết tiện

Nghìn đầu cam quýt ấy là tôi.

14. Ngôn chí 13

Tà dương bóng ngả thuở giang lâu

Thế giới đông nên ngọc một bầu

Tuyết sóc ¹ treo cây điểm phấn

Quỹ đông ² dãi nguyệt in câu

Khói chìm thủy quốc quyến phẳng

Nhạn triện hư không gió thâu

Thuyền mọn còn chèo chẳng khứng đỗ

Trời ban tối ước về đâu.

1. Sóc: phương bắc

2. Quỹ đông: Đào Duy Anh (ĐDA) phiên là “cõi đông”

15. Ngôn chí 15

Vừa sáu mươi dư tám chín thu ¹

Lưng gầy da xỉ tường lù khù

Lâm tuyền thanh vắng bạn Sào Hứa ²

Lễ nhạc nhàn chơi đạo Khồng Chu ³

Bát cơm xoa ⁴ nhờ ơn xã tắc ⁵

Căn lều nhỏ đội đức Đường Ngu ⁶

Tơ hào chẳng co đền ơn chúa

Dạy làng giềng mấy sĩ nho.

1. ĐDA giải nghĩa là: nếu làm tròn là 60 tuổi thì dư ra tám, chín thu, tức khoảng 51, 52 tuổi.

2. Sào Hứa (Sào Phủ và Hứa Do) hai nhân vật tượng trưng cho sự cao khiết, từ chối công danh quyền lực, thời Đường Nghiêu thời cổ đại bên Trung Quốc

3. Khổng Chu tức Khổng Tử và Chu Hy

4. Cơm xoa: cơm xoàng

5. Xã tắc: xã (cái nền tròn, tượng trưng cho trời), tắc (cái nền vuông, tượng trung cho đất) dùng làm nơi để cúng trời đất. Xã tắc tượng trưng cho quốc gia thời phong kiến.

6.Đường Ngu: Đường tức là Đường Nghiêu (Đào Đường) và Nghiêu Thuấn (Hữu Ngu) hai đời thái bình thịnh trị trong truyền thuyết Trung Hoa cổ đại

16. Ngôn chí 15

Am ¹ cao am thấp đợt đòi tầng

Khấp khểnh ba làn trở lại bằng

Quét trúc bước qua lòng suối

Thưởng mai về đạp bóng trăng

Phần du ² lẽo đẽo thương quê cũ

Tùng cúc ³ bù trì nhớ việc hằng

Một phút thanh nhàn trong thuở ấy

Thiên kim ước đổi được hay chăng.

1. Am: lều nhỏ lợp tranh, nhà ở nơi hẻo lánh, tịch mịch của người ở ẩn thời xưa.

2. Phần Du: tên làng quê của Hán Cao Tổ.Phần và du cũng là tên hai thứ cây. Phần du trong thơ văn tương trưng cho quê cũ.

3. Tùng cúc: Quy khư lai từ của Đào Tiềm coa câu; “Tam kính tựu hoang, tùng cúc do tồn” (Ba luống đất đã bị bỏ hoang nhưng tùng cúc vẫn còn). Tùng cúc chỉ việc bỏ quan về ở ẩn

17. Ngôn chí 16

Tham nhàn lánh đến giang san

Ngày vắng xem chơi sách một an

Am rợp chim kêu hoa xẩy động

Song im hương tạn khói sơ tàn

Mưa thu rưới ¹ ba đương cúc

Gió xuân đưa một luống ² lan

Ẩn cả ³ lọ chi thành thị nữa

Nào đâu là chẳng đất nhà quan.

1. Rưới: tưới

2. Luống: ĐDA phiên là “lảnh”

3 Ẩn cả : dịch chữ « đại ẩn ». Gốc ở câu : « Tiểu ẩn ẩn lăng tẩu, đại ẩn ẩn thị triều »(người tiểu ẩn đi ẩn nơi rừng rú, người đại ẩn ẩn ngay chốn thị triều).

18. Ngôn chí 17

Đột xung biếng tới áng can qua

Địch ¹ lều ta dưỡng tính ta

Song viết hằng lề phiến sách cũ

Hôm dao ² đủ bữa bát cơm xoa

Đêm thanh nguyệt hiện ngoài hiên trúc

Ngày vắng chim kêu cuối khóm hoa

Quân tử hãy lăm ³ bền chí cũ

Chẳng âu ngặt chẳng âu già.

1. Địch : Còn có bản phiên là « thú », là « thích »

2. Hôm dao : hôm mai

3. Lăm : lăm lăm (chuyên chú)

26/08/2015

Đỗ Đình Tuân