Dịch Bắc hành tạp lục: Bài 129

Bài 129

Sở kiến hành

所見行	Sở kiến hành
有婦攜三兒	Hữu phụ huề tam nhi
相將坐道旁	Tương tương tọa đạo bàng
小者在懷中	Tiểu giả tại hoài trung
大者持竹筐	Ðại giả trì trúc khuông
筐中何所盛	Khuông trung hà sở thịnh
藜藿雜枇糠	Lê hoắc tạp tì khang
日晏不得食	Nhật án bất đắc thực
衣裙何框禳	Y quần hà khuông nhương
見人不仰視	Kiến nhân bất ngưỡng thị
淚流襟浪浪	Lệ lưu khâm lang lang
群兒且喜笑	Quần nhi thả hỉ tiếu
不知母心傷	Bất tri mẫu tâm thương
母心傷如何	Mẫu tâm thương như hà
歲饑流異鄉	Tuế cơ lưu dị hương
異鄉稍豐熟	Dị hương sảo phong thục
米價不甚昂	Mễ giá bất thậm ngang
不惜棄鄉土	Bất tích khí hương thổ
苟圖救生方	Cẩu đồ cứu sinh phương
一人竭傭力	Nhất nhân kiệt dung lực
不充四口糧	Bất sung tứ khẩu lương
沿街日乞食	Duyên nhai nhật khất thực
此計安可長	Thử kế an khả trường
眼下委溝壑	Nhãn hạ ủy câu hác
血肉飼豺狼	Huyết nhục tự sài lang
母死不足恤	Mẫu tử bất túc tuất
撫兒增斷腸	Phủ nhi tăng đoạn trường
奇痛在心頭	Kỳ thống tại tâm đầu
天日皆為黃	Thiên nhật giai vị hoàng
陰風飄然至	Âm phong phiêu nhiên chí
行人亦悽惶	Hành nhân diệc thê hoàng
昨宵西河驛	Tạc tiêu Tây Hà 1 dịch
供具何張黃	Cung cụ hà trương hoàng
鹿筋雜魚翅	Lộc cân tạp ngư xí
滿棹陳豬羊	Mãn trác trần trư dương
長官不下箸	Trưởng quan bất hạ trợ
小們只略嘗	Tiểu môn chỉ lược thường
撥棄無顧惜	Bát khí vô cố tích
鄰狗厭膏粱	Lân cẩu yếm cao lương
不知官道上	Bất tri quan đạo thượng
有此窮兒娘	Hữu thử cùng nhi nương
誰人寫此圖	Thùy nhân tả thử đồ
持以奉君王	Trì dĩ phụng quân vương

Dịch nghĩa: Nhưng điều trông thấy

Có người đàn bà dắt ba đứa con
Cùng nhau ngồi bên đường
Ðứa nhỏ trong bụng mẹ
Ðứa lớn cầm giỏ tre
Trong giỏ đựng gì lắm thế ?
Rau lê, hoắc lẫn cám
Qua trưa rồi chưa được ăn
Áo quần sao mà rách rưới quá
Thấy người không ngẩng nhìn
Nước mắt chảy ròng ròng trên áo
Lũ con vẫn vui cười
Không biết lòng mẹ đau
Lòng mẹ đau ra sao?
Năm đói lưu lạc đến làng khác
Làng khác mùa màng tốt hơn
Giá gạo không cao quá
Không hối tiếc đã bỏ làng đi
Miễn sao tìm được phương tiện sống
Một người làm hết sức
Không đủ nuôi bốn miệng ăn
Dọc đường mỗi ngày đi ăn mày
Cách ấy làm sao kéo dài mãi được
Thấy trước mắt cái lúc bỏ xác bên ngòi rãnh
Máu thịt nuôi lang sói
Mẹ chết không thương tiếc
Vỗ về con càng thêm đứt ruột
Trong lòng đau xót lạ thường
Mặt trời vì thế phải vàng uá
Gió lạnh bỗng ào tới
Người đi đường cũng đau đớn làm sao
Ðêm qua ở trạm Tây Hà
Tiệc tùng cung phụng khoa trương quá mức
Gân hươu cùng vây cá
Ðầy bàn thịt heo, thịt dê
Quan lớn không thèm đụng đũa
Ðám theo hầu chỉ nếm qua
Vứt bỏ không luyến tiếc
Chó hàng xóm cũng ngán món ăn ngon
Không biết trên đường cái
Có mẹ con đói khổ nhà này
Ai người vẽ bức tranh đó
Ðem dâng lên nhà vua

Dịch thơ: Những điều trông thấy

Một mẹ dắt ba con

Cùng nhau ngồi bên đường

Đứa bé ôm trong bụng

Đứa lớn cầm giỏ tre

Giỏ tre đựng những gì?

Rau cỏ lẫn cám gạo

Giữa trưa chẳng cơm cháo

Thấy người không dám nhìn

Lệ đầm đìa trên áo

Bọn trẻ vẫn đùa nhau

Không biết lòng mẹ đau

Lòng mẹ đau ra sao?

Năm đói sang làng khác

Làng khác lúa tốt hơn

Giá gạo không quá đắt

Không tiếc việc bỏ làng

Chỉ cầu sao sống được

Một người làm hết sức

Không nuôi đủ bốn người

Lên phố làm hành khất

Cách này khó lâu dài

Hang rãnh nhìn thấy chết

Xác thịt sài lang ăn

Mẹ chết chẳng thương xót

Trông con thêm đứt ruột

Đau xót vò tâm can

Mặt trời bỗng úa vàng

Gió buốt càng thổi mạnh

Người đi đường cám cảnh

Đêm qua trạm Tây Hà

Tiệc tùng to quá thể

Nào gân hươu, vây cá

Nào thịt lợn, thịt dê…

Quan lớn không đụng đũa

Theo hầu chỉ nếm qua

Đồ thừa lại đổ đi

Chó xung quanh chẳng ngó

Không biết bên đường phố

Có mẹ con nhà này

Ai vẽ bức tranh đó

Dâng lên nhà vua hay ?

                 Đỗ Đình Tuân

                    (dịch thơ)

Chú thích:

1 Tây Hà: thuộc tỉnh Sơn Tây

8/8/2013

Đỗ Đình Tuân