Chí Linh phong vật chí (14)

                          NHÂN VẬT TRONG HUYỆN

Dịch âm:

Hội khan sơn xuyên linh vật cụ

Chí Linh sĩ hiệu danh hà phụ

Việt quan sự tích Lý Trần tiên

Lịch duyệt chư khoa hiền triệt cổ

Anh dục tú chungchính khí thu

Địa linh nhân kiệt tư văn thọ

Hùng văn đại bút xuất nhân gian

Giáp đệ khôi khoa đăng sĩ lộ

Cập đệ xuất thân tịnh tứ danh

Vinh hương hoa cẩm trùng liên bộ

Lúy triều xã mã túc am trình

Nhất kính thảo hoa huy tự cổ

Tướng ấn thân thao thuế thượng hào

Nhung đàn quyền lĩnh văn trung vũ

Hương bi khoa lục vĩnh lưu phương

Huân nghiệp tính danh tràng bất hủ

Lục lục vũ thần bất khả ngôn

Bân bân tướng sĩ nan mai số

Đan đề kỳ đạitựu trung xuân

Trứ kiến tại nhân tràng ngưỡng mộ

Ân tứ đại khoa ngũ thập dư

Thi ca sự tích tượng như hậu.

Dịch nghĩa:

Hợp lại mà xem non sông người vật có đủ cả

Người sĩ tử ở “Chí Linh” thực không phụ hai chữ đó

Hãy xem qua từ đời Lý đời Trần về trước

Biết bao nhiêu các đấng hiền triết thi đậu ở các khoa

Khí thiêng sông núi chung đúc lại

Đất thiêng người giỏi đạo thánh dài lâu

Văn chương lỗi lạc hơn cả mọi người

Áo gấm về làng cũng đều vinh dự

Mấy đời xe ngựa đường cũ đã quen

Một gương cỏ hoa mầu tươi như cũ

Mình đeo tướng ấn thật người hào ở trên đời

Quyền lĩnh nhung đàn thực quan võ trong trường văn

Bia ghi khoa giáp vang tiếng dài lâu

Công nghiệp họ tên còn truyền mãi mãi

Các hương cống cũng lắm không kể xiết

Chỉ xin lược qua các bậc đại khoa

Nói rõ để người sau biết mà kính mến

Các bậc đại khoa có hơn năm mươi người

Sự tích và thơ ca trình bày ở dưới đây.

Tạm dịch thơ:

Non nước đẹp nhân tài cũng giỏi

Thực xứng thay tên gọi Chí Linh

Lý Trần văn học thịnh hành

Biết bao khoa giáp thanh danh vang lừng

Nhờ linh khí non sông đúc lại

Nền tư văn tồn tại dài lâu

Văn hay chữ tốt hiếm đâu

Khôi khoa lừng lẫy công hầu vẻ vang

Đệ nhất giáp bảng vàng bốn vị

Còn bao nhiêu tiến sĩ vinh quy

Mấy triều quen lối ngựa xe

Một gương soi tỏ trăm huê tươi mầu

Đeo tướng ấn anh hào rạng rỡ

Lên nhung đàn tướng võ trong văn

Khoa danh thơm nức trăm phần

Vinh thay tên họ công huân lâu dài

Các võ chức khó bài tính hết

Mã giám sinh không xiết kể ra

Chỉ nêu các bậc đại khoa

Để cho hậu thế biết mà kính tên

Đại khoa năm chục có hơn

Thơ ca sự tích vẫn còn như sau.

Trong huyện có các bậc van thần, từ đời Lý, đời Trần đến nay, thi đậu làm quan, mấy triều vinh hiển. Đỗ Đại khoa có 55 người, còn các quan võ không thể kể hết, các giám sinh cũng không thể chép hết được. Nay hãy đơn cử một số người có danh tiếng nhất mà người đời ai ai cũng thường biết tiếng, tường thuật ra đây bằng lời thơ ca hoặc bằng lời truyền, để lưu truyền về sau cho mọi người cùng biết.

(Các trang 27,28 và đầu trang 29)

25/12/2013

Đỗ Đình Tuân