Dịch thơ Cao Bá Quát bài 3

Bài 3

Nhà dân ở chốn đào nguyên

桃花源裏人家	Đào hoa nguyên lý nhân gia
未經秦火日	Vị kinh tần hỏa nhật
何地不桃源	Hà địa bất đào nguyên
世路纔遭網	Thế lộ tài tao võng
仙家共結村	Tiên gia cộng kết thôn
堂前仍月到	Đường tiền nhưng nguyệt đáo
洞口柢雲屯	Động khẩu để vân đồn
再訪知無路	Tai phỏng tri vô lộ
催斜不到門	Thôi tà bất đáo môn
度年忘晉魏	Đô niên vong tấn ngụy
款客有雞豚	Khoản khách hữu kê đồn
紫浪拖香艶	Tử lãng tha hương diễm
紅塵隔路喧	Hồng trần cách lộ huyên
衣冠全未改	Y quan toàn vị cải
書卷定猶存	Thư quyển định do tồn
一委花開落	Nhất ủy hoa khai lạc
成蹊總不言	Thành hề tổng bất ngôn

Dịch nghĩa:

Chưa qua “ngày lửa” của nhà Tần

Thì ở đâu không là đào nguyên

Chỉ đến khi gặp hoạn nạn trên đường đời

Các “nhà tiên” mới kết lại thành thôn xóm

Trước cửa nhà trắng vẫn đến

Nhưng cửa động mây đã che kín mít

Có hỏi cũng không biết lối vào

Đi mãi vẫn không tìm thấy cửa

Trải qua năm tháng quên cả thời Tấn Ngụy

Đã khách cugx có đủ gà lợn

Sóng tía đưa hương thơm bay xa

Ngăn cách hẳn với trần thế ồn ào

Mũ áo không đổi kiểu dáng

Tuy sách vở vẫn như cũ

Đã biết bao phen hoa nở hoa rụng

Chất  thànhđống như một con đường vào không nói.

Chú thích:

1. Tần hỏa: chỉ sự kiện đốt sách của nhà Tần

2. Đào nguyên Trong "Đào hoa nguyên ký" của Đào Tiềm (365-427), một ngư dân phát hiện một dòng sông có hoa đào trôi nhiều một cách không bình thường, bèn chèo ngược lên mãi, gặp một xóm lạ, ăn mặc cổ lỗ, sống chất phác, không biết tuổi tác, thời sự. Tổ tiên họ chạy loạn đời Tần rồi lập nghiệp ở đó. Bài ký giàu tính ngụ ngôn và tư tưởng Lão Trang vốn rất thịnh đời Tấn, kéo dài cả ngàn năm về sau.

3. Tấn Ngụy: tên hai triều đại trong lịch sử Trung Quốc.

Dịch thơ:

Nếu không có ngọn lửa Tần

Thì đâu cũng giống đào nguyên thế này

Chỉ khi vạ gió tai bay

“Nhà tiên” mới đến xứ này kết thôn

Trước nhà trăng lại qua luôn

Nhưng ngoài cửa động mây buông kín rồi

Hỏi thăm chẳng thấy một ai

Đi hoài nào thấy bóng người vào ra

Chẳng hay Ngụy Tấn chi mà

Đãi khách cũng đủ lợn gà hẳn hoi

Sóng hương lừng khắp nơi nơi

Đây ngăn cách hẳn cuộc đời trần ai

Áo quần kiểu dáng cũ thôi

Còn nguyên sách vở như thời ngày xưa

Hoa tàn rụng tháng năm qua

Chất thành một lối vào ra không lời.

10/02/2015

Đỗ Đình Tuân