RƯỢU TRONG THƠ ĐƯỜNG 30

BẠCH CƯ DỊ

白居易

Bạch Cư Dị (772-846), tự Lạc Thiên, hiệu Hương Sơn cư sĩ, quê gốc Hạ Khuê (nay là vùng phụ cận huyện Vị Nam, Thiểm Tây), sinh ở Tân Trịnh, Hà Nam. Tiến sĩ năm Trinh Nguyên 16 (800). Từng giữ các chức hiệu thư lang, tán thiện đại phu, sau làm thái tử thiếu phó. Tận mắt chứng kiến triều chính đổ nát, lý tưởng kiêm tế thiên hạ đổ vỡ, ông lui về cư trú tại Lạc Dương, độc thiện kỳ thân, vui thú rượu thơ.

Bạch Cư Dị trải qua 8 triều vua, sống 75 tuổi, làm gần 3000 bài thơ. Đây là điều ít thấy trong các nhà thơ Đường. Ông là người khởi xướng phong trào nhạc phủ mới, bản thân có quan điểm văn học hoàn chỉnh, và thông qua sáng tác để nghiệm chứng lý luận của mình. Ông là bậc cao thủ về thơ tự sự. “Trường hận ca”, “Tỳ bà hành” thể hiện tài năng về mặt này của ông. Một điều đáng nêu là, đối với người phụ nữ ở địa vị hèn yếu khuất nhục, ông tỏ ra thông cảm và bằng quan điểm nhân đạo, ông đã vì họ cất lên tiếng kêu đau thương. Ông có Bạch thi Trường Khánh tập. Toàn Đường thicó 39 quyển thơ ông.

(Theo MEN RƯỢU ĐƯỜNG THI, nvb VH, HN-2012)

自勸

憶昔饑寒應举年

脫衣典酒曲江邊

十千一斗猶奢飲

何況官供不值錢

Tự khuyến

Ức tích cơ hàn ứng cử niên

Thoát y điển tửu Khúc Giang biên

Thập thiên nhất đấu do xa ẩm

Hà huống quan cung bất trị tiền.

Dịch nghĩa:

Tự khích lệ mình

Nhớ năm xưa đang lúc đói rét ta đi thi

Cởi áo đợ rượu bên bờ Khúc Giang

Mười ngàn đồng một đấu hoang phí ta vẫn uống

Huống giờ đây đã có chút tiền lương còm

Dịch thơ:

Nhớ thời àn sĩ năm xưa

Cởi áo đợ rượu bên bờ Khúc Giang

Phí hoang ta vẫn uống tràn

Huống giờ đã có lương quan mấy đồng.

                              Đỗ Đình Tuân

24/10/2015

Đỗ Đình Tuân